خانواده ای به وسعت دریا

مبانی  تحکیم خانواده در نگرش و سنت حضرت زهراسلام الله (3)

در مقالات قبل با عناوین همسر داری برترین بانو و تا آخرین نفس حمایتت می کنم به برخی از رفتارهای حضرت زهرا در زندگی زناشویی اشاره کردیم . در آخرین قسمت این سری مقالات با ما همراه باشید:

1-  صبر و بردباری

صبر ملکه‌ای قلبی است که سبب می‌شود فرد بر تحمل مکروهات و سختی‌ها توانا شود. هرچه صدر، از وسعت بیشتر و ایمان از تعالی والاتری برخوردار باشد ، صبر و بردباری نیز فزونی خواهد یافت. برگزیدگان خدا و خاصّان درگاه او ، در طیّ چند روزی که در دنیا میهمان ضیافت ابتلائات خداوندند ، به انواع سختی‌ها و انحای محنت‌ها و بلیّات آزمایش می‌شوند و این گوهر صبر و بردباری ایشان است که آن‌ها را در معبر عبور از سختی‌ها یاری می‌کند.

وجود نازنین حضرت فاطمه (س) نیز، از آن‌جا که اخصّ عارفین و موحدین بود ، از ابتدای دوره‌ی کودکی تا شهادت، همواره در معرض انواع ناملایمات و رنج‌ها قرار داشت. در زندگی فاطمه(س) نیز صبر و بردباری ویژه‌ای وجود داشت. یکی از عناصر اصلی موفقیت در حیات خانوادگی، استفاده از کیمیای صبر است. در هر خانواده‌ای که عنصر صبر آسیب ببیند، بنای محبت و استحکام نیز آفت خواهد پذیرفت. نظر به زندگی حضرت فاطمه (س)، می‌تواند راهکارها و الگوهایی عملی برای بردباری در برابر مشکلات در محیط خانه و خانواده را فرا راه همه‌ی خانواده‌ها بگشاید. فاطمه (س) در سنین پایین با علی(ع) پیمان ازدواج بست و از میان خواستگاران متعدد ، علی(ع) را با وجود فقر و تهی دستی ایشان برگزید. رئوس موارد صبر و شکیبایی حضرت فاطمه (س)، در حسن همسرداری و همراهی با علی(ع) را می‌توان در پنج محور زیر برشمرد:

1ـ صبر و تحمل در برابر فقر علی(ع).

2ـ تحمل سرزنش‌ها.

3ـ تحمل سختی‌های کار منزل و خدمت خانه.

4ـ شکیبـایـی و تحمـل مشکـلات فـراوان در زمـان غیبت‌هـای طولانـی حضــرت امیرالمؤمنین(ع) (در طول جنگ‌های صدر اسلام)

5ـ شراکت در غم علی(ع) و تحمل رنج‌های او و مشارکت در صبوری وی.

2 ـ تشویق همسر به خیرات

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند سبب تحکیم بنیاد ازدواج شود ، این است که زن و شوهر در راه خیرات، یار و مشوق هم باشند. به تعبیر دیگر ، آن دو هم‌چون مسافرانی که در راه خیر با یکدیگر همسفر شده‌اند ، همواره یکدیگر را به خوبی‌ها و کمالات تشویق نمایند. این امر اگر با شرایط و ضوابط انجام پذیرد ، مؤثرترین تشویق محسوب می‌شود.

از مواردی که تجلی عبودیت و تدبیر منزل فاطمه (س) را نشان می‌دهد ، این است که ایشان همسر خود را در انجام امور خیر تشویق می‌فرمودند. این تشویق‌ها به صورت‌های مختلف و انحای گوناگون انجام می‌پذیرفت.

این بانوی با عظمت، همسر زندگی‌اش را که پیشتازترین مرد میدان خیرات و حسنات بود ، به خوبی درک می‌نمود و هرچند که علی(ع) احتیاجی به تشویق در انجام خیرات نداشت، لیکن کلمات دلنشین فاطمه (س)، وی را در راه استقامت بر انواع خیرات، دلگرمی می‌بخشید. حضرت فاطمه(س) با علی(ع) به گونه‌ای احترام‌آمیز سخن می‌گفت و او را به اطاعت و اظهار فضایل فرامی‌خواند؛ تا آن‌جا که علی(ع) درباره‌ی او می‌فرمود: «نعم العون علی طاعةالله...» (مجلسی، 1404ق: ج43، ص133)، «فاطمه (س) بهترین یاور برای اطاعت پروردگار است» و نیز فاطمه (س) به علی(ع) می‌فرمود: «انی زوجتک اقدم امتی سلماً و اکثرهم علماً و اعظمهم حلماً...» (کراجکی، 1410ق: ص121)، «من با تو ازدواج کردم، در حالی‌که تو پیشتازترین فرد امت من در اسلام و عالم‌ترین آن‌ها بودی و در بردباری و حلم نیز والاترین فرد امتی»

3 -  تقسیم کار در خانواده

یکـی از اصـول لازم و ضـروری خـانواده‌ی موفـق، تقسیـم منـاسب و منصفـانه‌ی مسئولیت‌ها در خانه و خانواده است. مطالعه و بررسی در زمینه‌ی آسیب‌شناسی خانواده ، محرز می‌نماید که اگر تقسیم کار عادلانه و منصفانه‌ای در محیط خانه و خانواده برقرار نشود ، خانواده از مرز تعادل خارج می‌شود و خروج از  اعتدال، گامی به سوی ویرانی و تزلزل خانواده است.

مسلم است که توجه به لطافت و ظرافت روحیه‌ی زن و شرافت امر ورع و تحفظ وی از اجنبی و حفظ مراتب بالای حجاب و عفاف، مقتضی است که وی بیشتر پذیرای امور داخلی محیط خانه و خانواده باشد و امور مربوط به خارج از محیط خانه، به مرد واگذار شود.

البته باید در نظر داشت، این تقسیم کار، تقسیم اولیه‌ای برای احراز امر معاش است و همکاری مرد در داخل خانه می‌تواند تحت عناوین مثبت دیگری مورد تأکید واقع شود و هم‌چنین کار زن در خارج از خانه نیز، تحت شرایطی خاص و با رعایت ضوابطی ویژه، می‌تواند مورد مقبولیت قرار گیرد.

نظر به زندگی فاطمه (س) نشان می‌دهد که این تقسیم کار در خانه‌ی ایشان به نحو احسن انجام گرفته بود. امام باقر(ع) فرموده‌اند: «حضرت فاطمه(ع)، کارهای منزل را با حضرت علی(ع)، این‌گونه تقسیم کردند که خمیرکردن آرد، نان‌پختن، تمیزکردن و جاروزدن خانه به عهده فاطمه (س) باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمع‌آوری هیزم و تهیه‌ی مواد اولیه غذایی را علی(ع) انجام دهد.» (دشتی، 1375: ص168) امام صادق(ع) نیز در این‌باره فرموده‌اند: «تقسیم کار با رهنمود رسول خدا(ص) انجام گرفت؛ وقتی آن حضرت(ص) بیان داشت که کارهای داخل منزل را فاطمه (س) و کارهای بیرون منزل را علی(ع) انجام دهد، فاطمه (س) با خوشحالی این‌گونه فرمود: «فلایعلم ما داخلنی من السّرور، بإکفائی رسول‌الله(ص) تحمل رقاب الرجال» (نوری طبرسی، 1401ق: ج13، ص48)، «جز خدا کسی نمی‌داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم زیرا رسول خدا(ص) مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است، بازداشت.»

تأملی ژرف بر آن‌چه در این نوشتار از سیره و سنت دخت گرامی پیامبر (ص)، حضرت فاطمه زهرا (س) بیان شد، جلوه‌هایی از خانواده‌ای شایسته و به حق آرمانی را بر دیدگان صاحبان بینش می‌نماید و بالاخره نوشتار حاضر بر این مدّعاست که عالی‌ترین طریق رسیدن به خانواده ای شایسته الگو بر داری از زندگی آن بزرگواران است.

گردآوری: داوودی

منبع: پرسمان- پیام زن